Ο φόβος και το άγχος απέναντι στην ψυχανάλυση

Δεν είναι τυχαίο ότι δυσανεξία προς την ψυχανάλυση εμφάνισαν εκείνοι οι κοινωνικοπολιτικοί χώροι οι οποίοι είχαν πρόβλημα και με το Πραγματικό. Το σύμπτωμα θέλει να πει κάτι για την αλήθεια του υποκειμένου και γι’ αυτό γεννά συχνά άγχος. Από τη στιγμή που το σύμπτωμα κατοικεί στο Πραγματικό, έπρεπε κάτι να γίνει με αυτό. Ιστορικά, δύο υπήρξαν μέχρι τώρα οι τρόποι να αντιμετωπισθεί το άγχος που προκαλεί...

Ο ένας είναι ο ευρωπαϊκός: κάνουμε πως το Πραγματικό δεν υπάρχει ή υποσχόμαστε έναν τέτοιο κόσμο. Αυτός εκφράσθηκε με τη μορφή της μεσσιανικής ιδεολογίας, η οποία είναι υποχρεωμένη να εξαγγείλει έναν κόσμο χωρίς σύμπτωμα. Έτσι λοιπόν οι δύο κορυφαίες ιδεολογίες του 20^ου αιώνα, ο ναζισμός και ο κομμουνισμός, φοβήθηκαν την ψυχανάλυση και γι’ αυτό την πολέμησαν. Το ίδιο συνέβαινε και συμβαίνει και με την ιδεολογία της επιστημονικής παντοδυναμίας, η οποία προηγήθηκε αλλά και επιζεί αυτών των δύο. Το να ασχολείσαι με το σύμπτωμα, αλλά και το να υπάρχεις στη θέση του συμπτώματος, αποτελούν ανυπόφορες παραφωνίες στο άψογο οικοδόμημα της ιδεολογίας.

Ο άλλος τρόπος είναι ο αμερικάνικος: εξαλείφουμε το Πραγματικό καλώντας το να γίνει μέρος του Συμβολικού. Έτσι όλα χωρούν στο Συμβολικό (δηλαδή στον πολιτισμό) – anything goes –, το οποίο διευρύνεται αενάως για να συμπεριλάβει τελικά μέσα του το σύμπτωμα, ώστε αυτό να μην ενοχλεί πλέον. Το τίμημα είναι ότι εν τέλει καθίσταται το ίδιο σύμπτωμα. Αλλά η φθορά του Συμβολικού είναι φθορά του πολιτισμού, δηλαδή του ανθρώπου. Πράγματι, η αμερικάνικη κοινωνία προσπάθησε να εξουδετερώσει την ψυχανάλυση υποδεχόμενη με προθυμία και κατόπιν «νερώνοντάς» την, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει σήμερα να μετατραπεί σε σύμπτωμα ολόκληρος ο πολιτισμός της.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΘΕΡΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ «ΤΟ ΡΙΓΟΣ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ» ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΙΝΔΙΚΤΟΣ, 2015

            

π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΡΜΟΣ

Ο π. Βασίλειος Θερμός γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1957 και σπούδασε Ιατρική και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι ψυχίατρος παιδιών και εφήβων. Είναι διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και επίκουρος καθηγητής Ποιμαντικής στην ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. Έχει μετεκπαιδευθεί ως "επισκέπτης επιστήμων" (Visiting Scholar) στο Πανεπιστήμιο Harvard, στο Boston University, στο Boston College, και στο Andover Newton. Βιβλία και άρθρα του έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ρουμανικά. Για το σύνολο του έργου του έχει εκπονηθεί μεταπτυχιακή εργασία(master thesis) στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Balamand στον Λίβανο. Βασικά του ενδιαφέροντα αποτελούν η ποιμαντική παρουσία της Εκκλησίας, η θρησκευτικότητα σε συνάρτηση με την προσωπικότητα, η ψυχολογία και ψυχοπαθολογία του θρησκευτικού βιώματος και της θρησκευτικής συμπεριφοράς, η ψυχολογία του κληρικού και του εκκλησιαστικού οργανισμού, η ψυχολογία της θρησκευτικής διαστάσεως του πολιτισμού, ο διάλογος ψυχαναλύσεως και θεολογίας, τα ζητήματα λειτουργικής κ.α. Ασχολείται με την επιμόρφωση κληρικών και άλλων στελεχών της Εκκλησίας (Ελλάδα, Αμερική, Φιλανδία), ενώ διδάσκει και στην Θεολογική ακαδημία της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας. Υπηρετεί στην Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΡΘΡΟΥ: ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΡΑΣΑΝΤΕΣ